راهنمای نحوه تشخیص دیوار باربر (دیوار حمال)

سه شنبه 18 دی 1403

دیوارها وظیفه تحمل بار سقف و جداکنندگی فضاهای داخلی را برعهده دارند. دیوار باربر (دیوار حمال) یکی از مهم‌ترین اجزای ساختمان بوده که همه وزن ساختمان را به زمین منتقل می‌کند. 

آشنایی با اصول و نحوه تشخیص دیوار باربر برای بازسازی اهمیت زیادی دارد. در صورت عدم آشنایی یا تشخیص اشتباه این دیوار، احتمال فروریختن کل بنا وجود دارد. پس تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا با نحوه تشخیص دیوار باربر آشنا شوید.

دیوار حمال چیست؟

هنگامی که خانه ساخته می‌شود، سقف و طبقات بالایی وزن زیادی روی ساختمان ایجاد می‌کنند. این وزن باید از طریق دیوارهای مقاومی که به آن دیوار حمال می‌گویند، به زمین منتقل شود. بسیاری از مردم بر این باور هستند که همه دیوارها، وزن خانه را نگه می‌دارند اما این تصور اشتباه است.

در ساختمان دو نوع دیوار وجود دارد که یکی از آن‌ها وظیفه حمل بار سقف و دیگری تنها جداکننده فضاها و اتاق‌ها است. در نحوه تشخیص دیوار باربر، باید کمی با اصول ساختمان‌سازی و نقشه‌کشی آشنایی داشته باشید. معمولا دیوارهای خارجی، حمال بوده و دیوارهای داخلی نقش جدا کردن اتاق نشیمن از اتاق خواب‌ها را دارند. 

علاوه بر این، دیوار‌هایی که عمود به تیرچه‌های سقف هستند، اغلب وظیفه باربری را برعهده دارند. البته این روش‌ها برای تشخیص دیوار حمال در خانه‌های قدیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

به عنوان مثال هنگام تعمیر خانه قدیمی اصفهان یا سایر شهرها، باید به دیوارهای طبقه اول بیشتر از همه دقت کرد زیرا همه وزن ساختمان و طبقات بالاتر روی این دیوار قرار دارد.

نحوه تشخیص دیوار باربر

نحوه تشخیص دیوار باربر در ساختمان‌های قدیمی و جدید از اهمیت زیادی برخوردار هستند. این مساله به خصوص هنگام بازسازی باید مورد توجه بیشتری قرار بگیرند. 

روش‌های مختلفی برای شناسایی دیوار حمال وجود دارد که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم:

• توجه به ضخامت دیوارها: در ساختمان‌های قدیمی ضخامت دیوارهای باربر بسیار بیشتر از دیوارهای جداکننده و در حدود 50 سانتی‌متر بود. در ساختمان‌های جدید این ضخامت کمتر است اما همچنان با تیغه‌های داخلی تفاوت زیادی دارد. 
• موقعیت دیوار در پلان ساختمان: دیوارهای خارجی معمولا باربر بوده و در امداد تیرها و ستون‌ها قرار دارند. 
• بررسی زیرساخت بنا: با توجه به زیرساخت بنا می‌توانید تفاوت دیوار حمال و غیرحمال را تشخیص دهید. اغلب تاسیسات و لوله‌کشی‌ها از دیوار باربر عبور می‌کند.
• ضربه زدن به دیوار: اگر به دیوارهای باربر ضربه بزنید، صدای بسیار کمی ایجاد می‌کنند اما دیوارهای غیرباربر صدای توخالی و سبک‌تری دارند. 
• جنس مصالح به کار رفته: اگر بتوانید مصالح به کار رفته در دیوار را بررسی کنید، متوجه می‌شوید که دیوارهای باربر از بتن آرمه، آجر یا بلوک‌های سنگین ساخته شده است. این در حالی بوده که دیوارهای غیرباربر از گچ و بلوک سفالی ساخته می‌شود.

وظیفه دیوار حمال در ساختمان

یکی از مهم‌ترین اجزای ساختمان، دیوار حمال است که وظایف زیادی برعهده دارد. از اصلی‌ترین وظایف دیوار باربر، انتقال بار و وزن ساختمان به فونداسیون است. به همین دلیل به شکلی طراحی می‌شود که بتواند وزن طبقات بالاتر را به پایین منتقل کند. 

علاوه بر این از ساختمان در برابر نیروهای خارجی مانند زلزله یا طوفان محافظت می‌کند. پس می‌توان اینطور نتیجه گرفت که استحکام سازه به دیوارهای حمال بستگی دارد و مانع از جابجایی ساختمان می‌شود. 

هرگونه تغییر و حذف در دیوارهای حمال ساختمان می‌تواند منجر به ریزش کل بنا شود. در نتیجه هنگامی که قصد بازسازی یا تغییرات در فضای داخلی منزل را دارید، باید از افرادی کمک بگیرید که با نحوه تشخیص دیوار باربر و نقش آن در ساختمان توجه داشته باشند.

آیا می‌توان دیوار حمال را از ساختمان حذف کرد؟

به صورت کلی توصیه می‌شود تا دیوار حمال را از ساختمان حذف نکنید. با این حال بعضی از افراد در زمان بازسازی تصمیم می‌گیرند تا دیوار حمال را حذف کنند. از لحاظ تئوری چنین کاری امکان‌پذیر بوده اما بسیار حساس و خطرناک است. 

اگر قصد حذف دیوار باربر را دارید باید سازه توسط یک مهندس از جهت امکان‌پذیری بررسی شود. همچنین بعد از بررسی وضعیت بنا، از یک جایگزین مناسب برای انتقال بار ساختمان به زمین استفاده کنید. 

در نهایت هم فراموش نکنید که برای حذف دیوار حمال باید از مراجع قانونی مجوزهای لازم را دریافت کنید.

نکات مهم و توصیه‌های ایمنی هنگام حذف دیوار باربر

حفظ و نگهداری از دیوار باربر اهمیت زیادی در حفظ استحکام بنا دارد. بنابراین برای حذف آن هم باید دقت زیادی داشته و نکات ایمنی و فنی رعایت شود. 

• قبل از شروع عملیات باید نقش دیوارها توسط یک مهندس سازه مشخص شود. 
• بسته به نقشه ساختمان، نوع و مقدار باری که هر دیوار تحمل می‌کند، محاسبه شود. 
• قبل از تخریب دیوار باربر، المان‌های مناسبی برای تحمل سقف در ساختمان ایجاد شود. به عنوان مثال تیرهای موقت یک گزینه مطلوب در عملیات انتقال هستند. 
• از مراجع قانونی مرتبط مجوزهای لازم برای تخریب دیوارهای باربر دریافت شود. همچنین به مدیر ساختمان و دیگر ساکنین نیز باید اطلاع داده شود. 
• قبل از تخریب باید همه تاسیسات داخل دیوار قطع شده باشند تا خطری افراد حاضر در بنا را تهدید نکند. 
• از تجهیزات مناسب برای تخریب توسط افراد ماهر استفاده شود. کارگران و نیروهای فنی نیز باید از تجهیزات ایمنی مناسب استفاده کنند. 
• بعد از نصب دیوار یا المان جایگزین، مهندس سازه باید شرایط را از لحاظ امنیت بررسی کند.

در تمام این موارد نکته اساسی و مهم این است که مهندس با نحوه تشخیص دیوار باربر آشنایی داشته و دیوار مناسبی را برای تخریب انتخاب کند.

جمع بندی

در این مقاله درباره نحوه تشخیص دیوار باربر و وظیفه آن در ساختمان صحبت کردیم. دیوارهای حمال مسئولیت بسیار مهمی در سازه داشته و وزن آن را به زمین انتقال می‌دهند. در نتیجه باید هنگام تخریب یا بازسازی ساختمان به آن‌ها توجه کنید. در صورتی که بدون داشتن اطلاعات کافی شروع به تخریب این دیوارها کنید، احتمال ریزش ساختمان وجود دارد.