برج کج پیزا (به ایتالیایی: Torre pendente di Pisa) واقع شده در شهر پیزا در ایتالیا، با وجودی که تنها برج کج جهان نیست، ولی از مشهورترین آنها در کل جهان می‌باشد.
این برج با۵۶٫۷۰ متر ارتفاع و ۱۴۵۰۰ تن وزن در توسکانی ایتالیا واقع است. آغاز ساخت این برج در دوره رنسانس در ۹ آگوست ۱۱۷۳ به انجام رسید. گفته می‌شود در آن دوره، ثروتمندان ایتالیا و طبقه اشراف برای رقابت با یکدیگر مشهورترین هنرمندان و معماران را مأمور ساختن شاهکارهای معماری می‌کردند.
در قرن دوازدهم، اهالی شهر پیزا تصمیم گرفتند کلیسای آنها برجی داشته باشد که برج سینت مارک را تحت تأثیر قرار دهد. پس از آن که پایه‌های بنا حفر شد، معماری کار آزموده به نام دیوتیسالوی که مسئول ساختمان این برج بود، نخستین سنگ آن را بنا نهاد. اما چند سال پس از شروع ساخت آن، هنگامی که تنها سه طبقه پایینی آن به پایان رسیده بود و پیش از آنکه ارتفاع برج به ۱۲ متر برسد، این برج خمیدگی خودش به سمت جنوب‌شرقی را نشان داده بود. پس از آن ساخت این برج به مدت ۱۰۰ سال متوقف شد.
در سال ۱۲۳۴ از معمار دیگری به نام بونانّو پیزانو خواسته شد تا ساختمان برج را تمام کند. او چهارمین سقف بنا را به پایان رساند و آن را نیمه تمام گذارد و چهار طبقه بعدی آن با همان تمایل به خمیدگی به پایان رسید. سپس معمار دیگری رشته کار را بدست گرفت و طبقات پنجم و ششم را تمام کرد، اما پایه اصلی همچنان منحرف می‌شد.
تقریباً صد سال بعد، معماری به نام جووانی پیزانو ساختمان آخرین بالکن را به پایان رساند و ناقوسهای برج را در نزدیک مرکز ثقل نصب کرد.
این برج با زاویه ۶٫۳ درجه نسبت به زاویه قائم توانسته قدرت جرمی خود را در مقابل نیروی گرانشی مرکزی حفظ کند. در صورتی که معماران می‌توانستند این نوع حالت را حفظ کنند این برج با توجه به نوع زمینی که بر روی آن قرار داشت می‌توانست تا زاویه ۶٫۸ درجه نیز کج شود اما به دلیل نصب شدن یک لوستر تمام فلزی ۱٫۲ تنی این موضوع تا حد زیادی تحت‌الشعاع قرار گرفت و حال بسیاری از معماران در این فکر هستند که بازوهای مقاومتی بر روی آن برای حفظ قدرت نگاهدارنده آن تعبیه نمایند.
بدین ترتیب در سال ۱۳۵۰، یعنی پس از ۱۷۶ سال، ساختمان برج به ارتفاع ۵۶٫۷۰ متر با تعداد ۷ زنگ در بالای آن به وزن بیش ۲۹ تن، پایان یافت. از آن زمان تا کنون و در مدت ۷٫۵ قرن مدام به انحراف این برج افزوده شده و در حال حاضر ۲/۴ متر از خط اصلی خود انحراف پیدا کرده‌است.
این برج ۵۵ متر بلندی و هفت ناقوس داشت، که به علت خطر ریزش آن، ناقوسهای آن به صدا درنمی‌آمدند. در آن ۳۰۰ پله نصب شده‌است و ضخامت پی‌های برج در حدود ۵ متر است که روی ماسه، کار گذاشته شده‌اند. عده‌ای معتقد هستند همین امر سبب کج شدن برج شده‌است. کارشناسان می‌گویند علت اصلی انحراف برج مربوط به خاک زیربنای آن است که دارای ساختمان اسفنجی می‌باشد. این منطقه از شن و خاک و رس آبرفتی حاوی ۶۰ درصد آب تشکیل شده و در حقیقت بنای برج روی یک زمین باتلاقی ساخته شده‌است.
انفجار بیش از یک هزار بمب در جنگ جهانی دوم در این شهر و وقوع حدود ۱۰۰ زلزله خفیف و شدید در این منطقه، نتوانسته‌است برج کج را به زمین بیندازد و این برج هنوز هم به خمیدگی خود ادامه می‌دهد. کل انحراف برج ۲/۴ متر است که ۳۰ سانتیمتر این کجی، مربوط به ۱۰۰ سال اخیر است. این برج هر سال ۲٫۵ سانتیمتر به سمت زمین کج می‌شود و گفته می‌شود احتمالاً تا ۸۰ سال دیگر سقوط خواهد کرد.
بر طبق یک افسانه گالیلئو گالیله که خود نیز یک پیزایی بود، آزمایش‌هایش در مورد سقوط آزاد را در طبقات بالای این برج انجام داده‌است.
بر اساس گفته‌های ناموثق منشی گالیله ۲ گلوله با جرم‌های متفاوت را از بالای این برج به طور همزمان رها کرد تا این نظریه که سرعت سقوط اجسام از جرمشان مستقل است را ثابت کند!
برج پیزا که یک اثر هنری نیز هست ساختنش ۱۷۷ سال بطول انجامید و اولین طبقهٔ آن در سال ۱۱۷۳ ساخته شد که از سنگ مرمر سفید با ستون‌های بزرگ و زیبا بود و به قوسهایی منتهی می‌شد. در سال ۱۱۷۸ بعد از آنکه کار طبقهٔ سوم به اتمام رسید به علت پی ناپایدار و ضعیفش برج نشست کرد و پس از آن ساخت و سازش قریب به یک قرن متوقف شد. در این سال‌ها برج پیزا در گیر جنگ‌های جنوا، لوکا و فلورانس بود و فقط در سال ۱۱۹۸ به طور موقت ساعتهایی را در طبقهٔ سوم آن نصب کردند.
مهندسین آن زمان برای آنکه بتوانند کج بودن برج را جبران کنند یک طرف از طبقات آن را از طرف دیگر بلندتر ساختند اما برج به طرف دیگر خم شد. در سال ۱۲۸۴ ساخت برج دوباره متوقف شد تا سال ۱۳۱۹ که طبقهٔ هفتم آن را کامل کردند. در سال ۱۳۷۲ شخصی به نام توماس آندره پیزانو هفت زنگ به سبک رومی را برای این برج طراحی کرد که هر کدام از آنها گویای یک نت موسیقی است. نام و وزن هر کدام از زنگها به شرح زیر است:
+) زنگ اول: L’assuna با وزن ۳۶۲۰ کیلوگرم +) زنگ دوم: Crocifisso با وزن ۲۴۶۲ کیلوگرم +) زنگ سوم: san ranieri با وزن ۱۴۴۸ کیلوگرم +) زنگ چهارم: La Terza با وزن ۳۰۰ کیلوگرم +) زنگ پنجم: La Pasquereccia یا La Giustizia (از عید پاک می‌آید زیرا در عید پاک از آن استفاده می‌کردند) با وزن ۱۰۱۴ کیلوگرم +) زنگ ششم: Vespruccio با وزن ۱۰۰۰ کیلوگرم +) زنگ هفتم: Dal Pozzo با وزن ۶۵۲ کیلوگرم (در اواخر قرن ۱۸ زنگ جدیدی را بجای این زنگ که شکسته بود قرار دادند)
این برج به این ترتیب، به نشان اصلی شهر پیزا تبدیل شد و سال ۱۹۸۷ نیز توسط یونسکو به میراث فرهنگی پیوست.
از ۷ ژانویه ۱۹۹۰ بازدید از این برج توسط توریستان ممنوع شد. چون خطر ریزش آن افزایش پیدا کرده بود. پس از ۱۲ سال و کمی راست‌سازی برج از ۱۵ دسامبر ۲۰۰۱، دیدار از این برج ۱۴٬۵۰۰ تُنی مجدداً توسط بازدیدکنندگان آزاد شد.
خدمات چاپ